چرا توپولوف ها سقوط می کنند؟

رییس جمهور لهستان و حدود یکصدتن از مقام های بلند پایه همراه وی، تازه ترین قربانیان سقوط یک هواپیمای توپولوف روسی بودند که برعکس قربانیان قبلی سوانح توپولوفی، مرگ آنها انعکاسی جهانی پیدا کرد و یقینا این واقعه مرگبار تاثیری اساسی بر سرنوشت بودن یا نبودن هواپیماهای توپولوف در ناوگان شرکت های هواپیمایی کشورهایی که از سرناچاری پذیرای این هواپیما ها شده اند، خواهد گذاشت.

تاثیر این سانحه اخیر به حدی بود که سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری (یاتا) نیز با انتشار اعلامیه ای مردم دنیا را از سوار شدن به هواپیماهای توپولوف و دیگر هواپیماهای ساخت روسیه و اقمار آن به دلیل نداشتن ایمنی کافی برحذر داشت.
هواپیماهای توپولوف در اوایل سال های دهه 1960 با کپی برداری از هواپیماهای بوئینگ 727 ساخت آمریکا ساخته شده اند، اما وجه تشابه این هواپیماها با بوئینگ 727 آمریکایی تنها در ظاهر آنها خلاصه می شود و از سایر مزیت ها و ویژگی های بوئینگ 727 که پلکان زیر قسمت انتهایی هواپیما، ضریب ایمنی بالا و ظریف کاری های داخلی و کابین آن است، کم ترین اثری در هواپیماهای توپولوف دیده نمی شود.مسلما نقش خطای انسانی یعنی خلبان، افراد کادر پرواز، برج مراقبت و سیستم های ناوبری فرودگاه ها در بروز سانحه برای هواپیماهای توپولوف و سایر هواپیماهای مسافربری را نمی توان انکار کرد، اما در ارتباط با هواپیماهای توپولوف دلیل اصلی بالا بودن آمار سقوط این هواپیماها ریشه در نظام سیاسی و اقتصادی بسته، متمرکز و عاری از رقابتی را دارد که به مدت حدود 75 سال زیر نام اتحاد جماهیر شوروی بر روسیه و چندین کشور آسیای میانه و منطقه قفقاز حکومت می کرد. در چنین نظام هایی به دلیل آنکه مشتری کم ترین حق انتخابی ندارد و ناچار است هر محصولی را که از کارخانه های دولتی بیرون می آید، مصرف کند، طراحان و مهندسان کارخانه های دولتی هم که همگی حقوق بگیر دولت هستند، نه انگیزه ای برای تولید محصولات بهتر و با کیفیت تر دارند، نه به کارفرمایی حساب پس می دهند و نه مسوولیتی در قبال رضایت یا عدم رضایت مشتری و مصرف کننده احساس می کنند. حاصل کار چنان رویکردی در زمینه طراحی و ساخت وسایل حمل ونقل زمینی، خودروهای سواری عجیب و غریب «مسکوویچ» و «پابدا» و «ولگا»ی روسی بود که در رژیم گذشته بنا به دلایلی اجازه واردات تعداد محدودی از آنها به کشور ما داده شد که آن خودروها حتی مورد استقبال قشرهای کم درآمد ایرانی هم قرار نگرفت، توپولوف ها هم حاصل فکر طراحان و مهندسان اتحاد جماهیر شوروی در حوزه حمل ونقل هوایی بود که همراه با هواپیماهای «ایلوشین» و «آنتونوف» و «یاک های» بادبادکی، گل سرسبد خطوط هوایی دولتی شوروی سابق و کشورهای دست نشانده آن از جمله لهستان محسوب می شدند و شهروندان آن کشورها برای سفرهای هوایی محکوم به سوار شدن بر چنین هواپیماهایی بودند، اما امروز که ورق برگشته و شهروندان شوروی سابق تا حدودی حق انتخاب پیدا کرده اند، روس ها و اوکراینی ها و دیگران هرچه از «توپولوف» و «ایلوشین» و امثالهم برایشان باقی مانده، به کشورهای دور و نزدیک می فروشند یا اجاره می دهند و خود با افتخار سوار بر هواپیماهای غربی می شوند.قائل شدن حق انتخاب برای مشتری از شاه بیت های اقتصادهای آزاد و رقابتی است که صنعتگران و تولیدکنندگان را به تکاپو برای طراحی و ساخت محصولاتی باب طبع مشتری با کیفیت بالا و قیمت رقابتی وامی دارد و اجازه نمی دهد که هواپیماهایی چون توپولوف و ایلوشین و خودروهایی چون مسکوویچ و ولگا و کامیون هایی چون «گاز» و «واز» روسی در کشوری تولید شود.این مسیری است که اقتصاد و صنعت و تولید ما راهی جز پیمودن آن ندارد و بدون تردید نقشه این راه هم چیزی جز خصوصی سازی واقعی و رفتن به سوی اقتصاد آزاد نیست. نتیجه شیوه تولید و صنعت در اتحاد شوروی سابق و کشورهای اقمار آنکه چند روز پیش رییس جمهور لهستان و همراهان وی قربانی یکی از محصولات صنایع هوایی آن شدند، بهترین درس عبرت برای کشور ما و هر کشوری است که رقابتی کردن اقتصاد و تولید در آنها هنوز به یک الزام ملی برای مدیران و دولتمردان تبدیل نشده است.باید از سرنوشت تلخ توپولوف ها و مسکوویچ ها برای صنعت و تولید و اقتصاد کشور درس بگیریم. 

برگرفته از سایت ایران تجارت